โรคไต  คือความผิดปกติทางพยาธิสภาพ ของไต ในการทำงานเพื่อขับของเสียออกจากร่างกายและรักษาความสมดุลของเกลือและน้ำในร่างกายคนเรา โรคไตมีหลายประเภทดังนี้

• โรคไตวายฉับพลันจากเหตุต่างๆ

• โรคไตวายเรื้อรังเกิดตามหลังโรคเบาหวาน โรคไตอักเสบ โรคความดันโลหิตสูง โรคเก๊าท์

• โรคไตอักเสบเนโฟรติก

• โรคไตอักเสบจากภาวะภูมิคุ้มกันสับสน (โรค เอส.แอล.อี.)

• โรคติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ

• โรคถุงน้ำที่ไต (Polycystic Kidney Disease)

2. ดูดซึม  และเก็บสารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย

3. รักษาสมดุลน้ำของร่างกาย

4. รักษาระดับเกลือแร่ในเลือดให้ปกติ

5. รักษาสมดุลกรดด่างของร่างกาย

6. สร้างฮอร์โมนหลายชนิด เช่น สารควบคุมความดันโลหิต,สารสร้างเม็ดเลือดแดง,สารทำให้ไม่เกิดภาวะ

    โลหิตจางและสร้างสารเสริมกระดูก ช่วยทำให้ระดับฟอสฟอรัสและแคลเซียมให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

    ในเด็กจะช่วยให้เจริญเติบโตได้ ตามวัย

• เป็นมาแต่กำเนิด (Congenital) เช่นมีไตข้างเดียว หรือไตมีขนาดไม่เท่ากัน โรคไตเป็นถุงน้ำ (Polycystic kidney disease) ซึ่งเป็น กรรมพันธุ์ด้วย เป็นต้น

• เกิดจากการอักเสบ (Inflammation) เช่นโรคของกลุ่มเลือดฝอยของไตอักเสบ (glomerulonephritis)

• เกิดจากการติดเชื้อ (Infection) เกิดจากเชื้อแบคทีเรียเป็นส่วนใหญ่ เช่นกรวยไตอักเสบ ไตเป็นหนอง กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (จากเชื้อ โรค) เป็นต้น

• เกิดจากการอุดตัน (Obstruction) เช่นจากนิ่ว ต่อมลูกหมากโต มะเร็งมดลูกไปกดท่อไต เป็นต้น

• เนื้องอกของไต ซึ่งมีได้หลายชนิด

อาการของไตเสื่อม 2 ประเภท

ปกติเมื่อคนเรา อายุ 30 ปี ขึ้นไป ไตจะเสื่อมตามธรรมชาติ ร้อยละ 1 ต่อปี สมารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท

1. เสื่อมอย่างรวดเร็วหรือไตหยุดการทำงานทันที เรียกว่า โรคไตวายเฉียบพลัน ซึ่งอาจจะกลับเป็นปกติได้ ถ้าได้การรักษาที่เหมาะสม

2. สื่อมลงอย่างช้า ๆ และต่อเนื่อง จะทำให้ไตเกิดความผิดปกติอย่างถาวร  เรียกว่า โรคไตวายเรื้อรัง

      ไตเสื่อมอย่างรวดเร็ว   ภายในเวลาเป็นวัน  หรือสัปดาห์     มักมีอาการมากกว่าแบบวายเรื้อรัง    อัตราการเสียชีวิตสูง   ถ้าพ้นอันตราย  ไตมักจะเป็นปกติได้

      เนื้อไตถูกทำลายอย่างถาวร   ทำให้ไตค่อย ๆ ฝ่อเล็กลง     แม้อาการจะสงบ  แต่ไตจะค่อย ๆ เสื่อม     และเข้าสู่ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายในที่สุด

      ปัจจุบันพบว่าสาตุสำคัญที่ทำให้ผู้ป่วยด้วยโรคไต เข้าสู่โรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย  มีสาเหตุจาก

1. อันดับหนึ่ง   โรคเบาหวาน

2. อันดับสอง   ความดันโลหิตสูง  และ โรคหลอดเลือดฝอยไตอักเสบ  เช่น  โรค เอส- แอล – อี

3. สาเหตุอื่น ๆ  ได้แก่ โรคนิ่วในไต,อักเสบเรื้อรังจากการติดเชื้อ,โรคเก๊าส์,การกินยาแก้ปวดต่อเนื่องเป็นเวลานาน ๆ ,โรคถุงน้ำในไตที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์

 สาเหตุต่าง ๆ เหล่านี้   มักทำให้เกิดโรคกับไตทั้ง 2 ข้างพร้อม ๆ กัน

*******************************

เบาหวานกับโรคไต

โรคไตจากเบาหวาน

1. เกิดจากผู้ที่เป็นเบาหวาน เป็นมานานหลายปี จะเกิดภาวะแทรกซ้อนของอวัยวะต่าง ๆ โดยเฉพาะหลอดเลือดทั่วร่างกายจะแข็ง  และหนา ทำให้เลือดไป เลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายลดลง

2. ถ้าควบคุมเบาหวานไม่ดี ภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ จะเกิดเร็วกว่าปกติ

3. โดยเฉลี่ยโรคไตมักจะเกิดตามหลังโรคเบาหวานมากกว่า 10 ปี  ขึ้นไป

4. ถ้าเริ่มมีอาการบวมตามแขน  ขา  ใบหน้า  และลำตัว เป็นการบ่งชี้ว่าเริ่มมีความผิดปกติทางไต

5. การตรวจพบโรคไตระยะเริ่มแรกในผู้ป่วยเบาหวาน คือความดันโลหิตสูงไข่ขาวหรือโปรตีนรั่วในปัสสาวะ

6. เมื่อไตเริ่มเสื่อมลง จะต้องเจาะเลือดเพื่อตรวจหน้าที่ไตโดยค่ายูเรียไนโตรเจน ( BUN ) และคริเอตินิน   ( Creatinine )   จะสูงกว่าคนปกติ

ภาวะแทรกซ้อนทางไตในผู้ป่วยเบาหวาน

1. กระเพาะปัสสาวะอักเสบ

2. อาการบวม

3. ไตอักเสบจากการติดเชื้อ

4. ไตวายฉับพลัน

5. ไตวายเรื้อรัง

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคไตในผู้ป่วยเบาหวาน 

        พบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานประมาณ  30 – 35 % จะเป็นโรคไต โดยมีปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคไตจาก พันธุกรรม, ระดับน้ำตาลสูง, ความดันโลหิตสูง, โปรตีนรั่วในปัสสาวะ, การสูบบุหรี่

การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน  เพื่อป้องกันโรคไต

1. ตรวจปัสสาวะ  เพื่อหาโปรตีนทุกปี

2. ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้เท่ากับ  หรือใกล้เคียงปกติ    เท่าที่สามารถทำได้

3. รักษาความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

4. หลีกเลี่ยงการใช้ยา  หรือ  สารที่เป็นอันตรายต่อไต    เช่น ยาต้านการอักเสบระงับปวด   สารทึบรังสี

5. สำรวจ และให้การรักษาโรค  หรือ ภาวะอื่นที่ทำให้ไตเสื่อมสมรรถภาพ   เช่น การติดเชื้อทางปัสสาวะ

การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน  และเป็นโรคไต

1. ตรวจปัสสาวะ และ เลือด เพื่อดูหน้าที่ไตเป็นระยะ ๆ  

2. กินยาตามแพทย์สั่งติดต่อกัน  และพบแพทย์ตามนัด

3. งดบุหรี่ และแอลกอฮอล์    ซึ่งมีผลต่อหลอดเลือด

4. ถ้าต้องรับประทานยาแก้ปวด หรือ ยาอื่น ๆ    ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ และเภสัชกร

5. เมื่อมีอาการบวม   ควรงดอาหารเค็ม รสจัด หมักดอง และอาหารกระป๋อง

6. ควบคุมความดันโลหิตให้ปกติ  หรือ  ใกล้เคียงมากที่สุด กินยาสม่ำเสมอ ไม่หยุดยาเองเพราะคิดว่าสบายดีแล้ว

7. ระวังอาหารที่มี  โคเลสเตอรอลสูง

8. รับประทานผัก  และปลามากขึ้น

9. ควรตรวจอวัยวะอื่น ๆ ด้วย   เช่น ตา หัวใจ ปอด

10. สำรวจผิวหนัง และเท้าให้สะอาด   ไม่มีแผลเรื้อรัง

11. ระหว่างการรักษาด้วยเครื่องไตเทียม     ควรรับประทานเนื้อสัตว์ และอาหารเค็มให้น้อยที่สุด

12. ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเคร่งครัด

*****************************

ข้อแนะนำผู้ป่วยโรคไต

1.  งดอาหารโคเลสเตอรอลสูง  เช่น อาหารทะเล ,เนื้อ – หมู ติดมัน ,กุ้ง ,หอย ,ทุเรียน และอื่นๆ

2.  งดอาหารไตรกลีเซอร์ไรด์สูง เช่น อาหารประเภทแป้ง , ของหวาน ,ผลไม้รสหวาน ,ครื่องดื่มที่ผสมแอลกอฮอล์

3. งดกินอาหารที่มีฟอสเฟตสูง ฟอสเฟตมักพบในอาหารที่มีโปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ ไข่แดง นม และเมล็ดพืชต่างๆ เช่น ถั่วลิสง เม็ดทานตะวัน เม็ดมะม่วงหิมพานต์ เมล็ดอัลมอนด์ ควรหลีกเลี่ยงอาหารดังกล่าว พบว่าอาหารที่มีฟอสเฟตสูง จะเร่งการเสื่อมของโรคไตวายเรื้อรัง ให้รุนแรงมากขึ้น และมีความรุนแรงของ การมีโปรตีนรั่วทางปัสสาวะมากขึ้น นอกเหนือจากผลเสีย ต่อระบบกระดูกดังกล่าว

*****************************

การรักษาผู้ป่วยโรคไต

1. ผู้ป่วยโรคไตวาย ชนิดเฉียบพลัน

2. ผู้ป่วยโรคไตวาย ชนิดเรื่อรัง

ขอคำปรึกษา 096-890-3983

http://th.answers.yahoo.com/question/index?qid=20080325123511AAdxatq

http://www.bangkokpattayahospital.com/th/main.php?module=healthtips;sub=detail;id=64

http://www.vibhavadi.com/web/health_detail.php?id=147ข้อเขียนโดย ศจ.พญ.ลีนา    องอาจยุทธ    สาขาวิชาวักกะวิทยา    ภาควิชาอายุรศาสตร์   คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล  นายกสมาคมโรคไต แห่งประเทศไทย